Sốt xuất huyết: Đừng để trở tay không kịp!

1. Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh thường bắt đầu xuất hiện từ 3-14 ngày sau khi tiếp xúc với vi rút dengue, đây được gọi là thời gian ủ bệnh; thời gian ủ bệnh trung bình là khoảng 4-7 ngày.

Triệu chứng thường bắt đầu với sốt cao đột ngột, có thể tới 41oC.

Các triệu chứng khác gồm:

- Đau đầu dữ dội

- Đau nhức mắt; nhất là đau nhức phía sau mắt

- Đau nhức xương khớp dữ dội (sốt xuất huyết còn được gọi là “sốt nhức xương”)

- Đau cơ dữ dội ở vùng thắt lưng, tay và chân

- Đau bụng, cảm giác khó ở

- Ớn lạnh (rét run)

- Nổi nốt ban đỏ, phẳng trên da

- Chóng mặt

- Chán ăn

- Đau họng

- Chảy máu bất thường, như chảy máu cam, chảy máu chân răng và/hoặc có máu trong nước tiểu.

Các triệu chứng thường hết trong vòng một hai tuần, nhưng phải mất nhiều tuần sức khỏe mới phục hồi hoàn toàn. Hay gặp là cảm giác cực kỳ mệt mỏi trong quá trình hồi phục bệnh.

2. Nguyên nhân

Sốt xuất huyết lây lan qua muỗi Aedes aegypti nhiễm vi rút Dengue. Muỗi đốt người cả ban ngày và ban đêm.

Có 4 chủng vi rút Dengue khác nhau là DEN 1, DEN 2, DEN 3 và DEN 4

Một khi đã nhiễm chủng nào thì người bệnh sẽ có miễn dịch suốt đời chống lại chủng đó. Nhưng vẫn có thể bị nhiễm chủng khác.

Nếu bị nhiễm lại bởi một chủng khác thì người bệnh sẽ tăng nhẹ khả năng bị những biến chứng nặng nề hơn như sốt xuất huyết nặng.

Lây truyền vi rút Dengue diễn ra theo một vòng tròn: Người nhiễm bị muỗi đốt, sau đó muỗi nhiễm vi rút đốt người khác, và cứ như thế vòng tròn tiếp tục.

Muỗi Aedes thích sinh sản gần nước và thường gặp trong nước tù đọng ở các vật chứa nước xung quanh các công trường xây dựng trong môi trường đô thị. Tỷ lệ sốt xuất huyết thường cao ở các thành phố lớn của các nước đang phát triển, có vệ sinh kém.

3. Điều trị

Hiện không có thuốc đặc trị cho bệnh sốt xuất huyết, vì thế việc điều trị bao gồm cố gắng giảm nhẹ triệu chứng và giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu nhất trong quá trình bệnh.

Những việc nên làm:

- Sử dụng thuốc giảm đau paracetamol để giảm triệu chứng đau và sốt – không dùng aspirin hoặc ibuprofen vì có thể gây chảy máu nội tạng ở người bị sốt xuất huyết

- Uống nhiều nước để phòng mất nước – uống nước đóng chai hoặc nước sôi để nguội, không uống nước lã

- Nằm nghỉ đầy đủ

Nếu không thấy các triệu chứng được cải thiện sau 3-5 ngày, cần đến cơ sở y tế.

4. Thời gian hồi phục

Bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi và không được khỏe trong một thời gian. Phần lớn người bệnh hồi phục trong vòng hai tuần, mặc dù đôi khi có thể mất đến 6 tuần mới hồi phục hoàn toàn.

5. Biến chứng 

Trong một số ít trường hợp, người bị bệnh sốt xuất huyết sẽ tiến triển thành thể nặng hơn và có thể đe dọa tính mạng, được gọi là sốt xuất huyết nặng.

Chưa rõ lý do chính xác ở những trường hợp này, nhưng yếu tố nguy cơ chủ yếu là trước đó đã có tiền sử từng bị sốt xuất huyết.

Các dấu hiệu và triệu chứng của sốt xuất huyết nặng gồm:

- Hết sốt

- Cảm giác mệt mỏi

- Bụng căng và đau dai dẳng

- Nôn nhiều

- Gan to, có thể đau và sờ thấy

- Chảy nhiều máu mũi, kinh nguyệt nhiều, nước tiểu có màu đỏ kèm theo đi ngoài ra máu hoặc nôn ra máu

Một biến chứng khác hay gặp là người bị sốt xuất huyết nặng có thể bị tụt huyết áp nặng và đột ngột. Tình trạng này được gọi là hội chứng sốc Dengue.

Các triệu chứng của hội chứng sốc Dengue gồm:

- Da lạnh, nhớp nháp

- Mạch nhanh nhỏ

- Khô miệng

- Tiểu ít

- Thở nhanh

Nếu thấy có bất kỳ triệu chứng nào của sốt xuất huyết nặng, cần đến ngay cơ sở y tế để đề phòng bệnh tiến triển nặng.

Người bệnh sẽ cần nhập viện và được truyền dịch để ngăn mất nước và ổn định huyết áp. Đại đa số sẽ bình phục nhanh và có thể ra viện sau vài ngày.

Phòng bệnh

Không có vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết. Cách tốt nhất để phòng bệnh là không để bị muỗi đốt.

Tránh để muỗi đốt bằng cách:

- Sử dụng các thuốc xua côn trùng cả ban ngày và ban đêm để tránh bị muỗi đốt – các sản phẩm chứa N-diethylmetatoluamide (DEET) có hiệu quả, nhưng không nên dùng cho trẻ dưới 2 tuổi.

- Mặc quần áo có tác dụng bảo vệ nhưng rộng rãi – muỗi có thể đốt xuyên qua quần áo mặc bó sát người; tốt nhất là mặc quần dài, sơ mi dài tay, đi giày và tất (vớ), không nên đi xăng đan

- Nằm màn khi ngủ để tránh bị muỗi đốt ban đêm

- Vệ sinh môi trường – muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết sinh sản trong nước tù đọng ở môi trường đông dân cư; bao gồm từ nhà vệ sinh chung tới nước ứ đọng trong các lốp xe hơi cũ.