Siêu âm: Tương lai của điều trị đái tháo đường?

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), đái tháo đường týp 2 hiện ảnh hưởng đến hơn 100 triệu người lớn ở Mỹ. Đây là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 7 ở nước này vào năm 2015.

Ở người bị đái tháo đường, tuyến tụy sản sinh quá ít insulin. Dần dần, cơ thể trở nên ít nhạy cảm hơn với insulin – một tình trạng được gọi là kháng insulin.

Tế bào beta - là những tế bào chuyên biệt trong tuyến tụy - tổng hợp, lưu trữ và giải phóng insulin để đáp ứng với sự hiện diện của đường trong máu.

Sản sinh insulin tăng này giúp giữ chỉ số đường huyết trong phạm vi bình thường; quá nhiều đường trong máu có thể gây hư hại các mô và cơ quan.

Giai đoạn đầu trong tiến trình bệnh đái tháo đường, các tế bào beta có thể trở nên hoạt động quá mức, khiến insulin tích tụ bên trong. Sự tích tụ này có thể là dấu chấm hết cho tế bào beta. Nếu nhiều tế bào beta sản sinh insulin bị chết, bệnh đái tháo đường sẽ càng trầm trọng hơn.

Một số loại thuốc có thể giúp các tế bào beta giải phóng insulin, nhưng chúng có thể đắt tiền và kém hiệu quả hơn theo thời gian.

Vì những lý do này, các nhà nghiên cứu rất muốn tìm ra những cách khác để thúc đẩy giải phóng insulin mà không cần đến thuốc.

Sự trỗi dậy của siêu âm

Các nhà nghiên cứu tại Đại học George Washington ở Washington, D.C., đang nghiên cứu một cách mới để điều trị đái tháo đường. Họ tin rằng siêu âm có thể mở ra con đường phía trước.

Họ đã trình bày những phát hiện mới nhất tại Hội nghị lần thứ 177 của Hội Siêu âm Mỹ.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng siêu âm để kích thích giải phóng insulin từ các tế bào beta trong tuyến tụy của chuột. Sóng âm được truyền qua da bụng, không làm rách da.

Siêu âm là những sóng âm thanh có tần số cao hơn ngưỡng nghe được của người. Trong y học, người ta thường kết hợp siêu âm với công nghệ hình ảnh, ví dụ, để chụp ảnh thai nhi.

Các nhà khoa học đã sử dụng siêu âm như một công cụ chẩn đoán trong nhiều thập kỷ, nhưng gần đây, họ đã bắt đầu nghiên cứu xem liệu có thể dùng siêu âm để điều trị một số tình trạng bệnh. Ví dụ, sử dụng siêu âm để tán sỏi trong cơ thể.

Một số nhà nghiên cứu thậm chí còn muốn tìm hiểu xem liệu siêu âm có thể trở thành một lựa chọn điều trị cho bệnh Parkinson hay không. Những người khác vẫn đang nghiên cứu việc sử dụng cái gọi là siêu âm tập trung cường độ cao như một cách để chống lại ung thư tuyến tiền liệt.

Siêu âm và đái tháo đường

Trong nghiên cứu trước đây, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng siêu âm có thể khuyến khích các tế bào beta nuôi cấy giải phóng insulin. Trong nghiên cứu mới nhất, các nhà nghiên cứu muốn xem liệu điều này có thể xảy ra trên động vật sống hay không.

Họ đã cho chuột điều trị giả (đối chứng) hoặc tiếp xúc với sóng siêu âm trong 5 phút với tần số 1Mhz.

Các nhà nghiên cứu đã lấy mẫu máu ngay trước và sau khi siêu âm hoặc điều trị giả. Quan trọng là da hoặc các cơ quan nội tạng của chuột không bị tổn thương.

Như đã hy vọng, các nhà khoa học phát hiện ra rằng những con chuột điều trị bằng siêu âm đã tăng sản xuất insulin so với những con chuột đối chứng.

Tuy nhiên, quan trọng là họ cũng thấy không có sự giảm nồng độ glucose liên quan; mặc dù insulin tăng, glucose trong máu dường như không bị ảnh hưởng. Điều này thật bất ngờ, vì vậy các nhà nghiên cứu rất muốn kiểm tra thêm. Mặc dù vậy, kết luận của các tác giả nghiên cứu là lạc quan:

"Chúng tôi hy vọng rằng cách tiếp cận này, cùng với việc lựa chọn cẩn thận các thông số siêu âm, có thể là cách kích thích an toàn, có kiểm soát và trúng đích để giải phóng insulin từ các tế bào beta tuyến tụy."

Như thường lệ, đây sẽ là một hành trình phức tạp; như đồng tác giả nghiên cứu Tania Singh giải thích: "Tuyến tụy có nhiều vai trò khác ngoài việc sản sinh insulin, bao gồm cả giải phóng các hoóc-môn đối kháng và các men tiêu hóa."

Nói cách khác, nếu kích thích tuyến tụy, rất có khả năng là nó sẽ tăng cường bài tiết các sản phẩm sinh học khác ngoài insulin. Điều này có thể dẫn đến một loạt hệ quả. Các nhà khoa học rất muốn nghiên cứu vấn đề tiềm năng này một cách chi tiết hơn.

Mặc dù kết quả rất hấp dẫn và có khả năng dấy lên những tranh luận, nhưng vẫn còn rất sớm; như Singh giải thích: "Công việc của chúng tôi là bước đầu tiên quan trọng trong việc kích thích mô nội tiết."

Để trả lời câu hỏi đặt ra trong tiêu đề, siêu âm trong tương lai là có thể hữu ích cho việc điều trị đái tháo đường. Tuy nhiên, lúc này, tương lai đó dường như còn là một chặng đường dài.