Lương thực nào cho tương lai?

Cây trồng biến đổi gen

Kể từ năm 1990, khi cây khoai tây biến đổi gen đầu tiên xuất hiện với khả năng chống chọi mọi virut gây bệnh, cho đến nay, các nhà khoa học đã có thể tạo ra đủ các loại cây trồng “như ý” như khoai tây, ngô, đậu nành, củ cải đường... Trong số đó, không thể không kể đến những giống cây “siêu lương thực” với đủ các tính trạng vượt trội như chịu hạn tốt hơn, chống chọi với sâu bệnh khỏe hơn, cho năng suất cao hơn, bổ dưỡng hơn, thậm chí còn có thêm khả năng chữa bệnh.

Mặc dù vẫn còn có những mối quan ngại về sự an toàn của lương thực biến đổi gen, chẳng hạn nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng, song giới chức và nhiều người dân châu Âu vẫn tỏ ra ủng hộ lương thực biến đổi gen bởi những lý do: siêu sạch, không bị nhiễm thuốc trừ sâu, các hóa chất tăng trưởng độc hại và có khả năng cung cấp nhiều dưỡng chất trong một khối lượng nhỏ. Chính vì thế mà lương thực biến đổi gen vẫn được hứa hẹn là sự lựa chọn của con người trong tương lai.

Thịt nhân tạo trông như thịt thật nhưng không có xương liệu có trở thành thực phẩm tương lai?

Những giống lương thực thông minh

Gần đây, dựa vào bản đồ gen lúa gạo đã được giải mã, các nhà khoa học Trung Quốc đã tạo ra một giống lúa “siêu năng suất” - đạt được mức tăng sản lượng tới 30% - vượt mức so với thời kỳ Cách mạng xanh. Ở Ấn Độ, nhà nghiên cứu H. E. Shashidhar cũng đang liệt kê thành mục lục loại gen của các giống lúa cạn và chọn các giống có DNA tương thích để tạo giống lúa cao sản. Ở Tây Phi, các nhà chọn giống đã tạo ra Nerica - giống lúa năng suất cao kết hợp được những đặc tính tốt nhất của các dòng lúa cha mẹ ở châu Á và châu Phi. Nó có khả năng kháng bệnh, chịu hạn và có hàm lượng protein cao hơn 31% so với giống cha mẹ.

Giới khoa học dự báo: Thời kỳ của những thứ rau quả “siêu tự nhiên”, hay gọi theo thuật ngữ là “siêu hữu cơ” (super organics), rất giàu dinh dưỡng, ngon, an toàn, sản lượng cao, đòi hỏi ít thuốc trừ sâu, phân hóa học và chịu hạn tốt đang bắt đầu. Tuy cho đến nay mới chỉ có rất ít giống cây trồng có được từ chọn giống thông minh, song các công ty lương thực lớn đã tham gia vào cuộc nghiên cứu này và chính phủ các nước thế giới thứ ba cũng rất quan tâm. Tất cả đều tin rằng, những cây “siêu hữu cơ” này sẽ giải quyết vấn nạn lương thực trong tương lai.

Hay thực phẩm nhân tạo?

Còn một hướng đi khác mang đầy màu sắc viễn tưởng nhưng cũng nhằm mục đích nuôi sống nhân loại, đó là sản xuất lương thực thực phẩm trong phòng thí nghiệm. Theo tạp chí Daily Mail, hiện có khoảng 30 nhóm nghiên cứu trên thế giới đang phát triển thực phẩm nhân tạo trong phòng thí nghiệm. Mới đây nhất, họ công bố đã sản xuất được trên quy mô công nghiệp các loại thịt bò, thịt lợn, thịt gà mà không cần đến các khâu nuôi dưỡng, giết mổ. Đặc biệt, hồi đầu tháng 10 vừa qua, nhóm nghiên cứu của TS. Mark Post - Trưởng khoa Sinh hóa trường ĐH Maastricht đã cho xuất xưởng lô thịt bò nhân tạo đầu tiên ra thị trường trị giá hơn 200.000 bảng Anh. Theo đánh giá của Food Safety News, thành công đầu tiên này sẽ mở ra một bước đột phá mới trong cuộc chiến chống lại tình trạng khủng hoảng lương thực và giảm thiểu lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Như ta đã biết, tất cả các loại thịt lợn, bò, gà... đều cấu thành từ những đơn vị nhỏ nhất là các tế bào. Để chế tạo thành công thịt nhân tạo, các nhà khoa học đã lấy tế bào cơ từ bò, lợn, gà, dê, cừu... và nuôi cấy chúng trong môi trường dung dịch protein. Các tế bào cơ được nhân lên nhiều lần và tạo thành một sinh khối gồm hàng trăm nghìn tế bào mới. Sản phẩm cuối là những tảng thịt bò, lợn, gà, dê, cừu tươi nguyên, giống thịt tự nhiên cả về hình thức lẫn đặc tính. Mùi vị cũng không khác gì, thậm chí còn thơm ngon hơn vì không lẫn mỡ, gân, bạc nhạc. Các nhà nghiên cứu cho biết, chỉ với 10 tế bào cơ của lợn, họ có thể tạo ra 50.000 tấn thịt nhân tạo trong vòng 2 tháng. Với tốc độ sản xuất thịt nhân tạo theo kiểu công nghiệp như thế (nhanh gấp 4 lần việc chăn nuôi gia súc tự nhiên), người ta sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí so với việc chăn nuôi, giết mổ và bảo quản thịt gia súc, gia cầm theo phương pháp truyền thống. Trong khi đó theo dự báo, nhu cầu tiêu thụ thịt của thế giới sẽ tăng thêm 60% vào năm 2050, lúc ấy chắc chắn thịt nhân tạo có thể giúp giải quyết vấn đề khủng hoảng thực phẩm.

Cho dù các công nghệ mới, tiên tiến có thể khiến cho bức tranh lương thực trong tương lai của nhân loại tươi sắc hơn nhưng có một điều chắc chắn là công nghệ không phải chiếc đũa thần có thể “nhúng” vào mọi chuyện. Vì thế, ngay từ bây giờ, mỗi người, mỗi nhà, mỗi quốc gia cần có những chiến lược sản xuất, sử dụng lương thực một cách hợp lý, tiết kiệm, vì tương lai.