26/11/2012 | 11:40:49 AM

Sốt rét do nhiễm P.malariae và lưu ý trong điều trị

Ký sinh trùng sốt rét gây bệnh cho người có 4 loại là P.falciparum, P.vivax, P.malariae và P.ovale. Tại nước ta, trên thực tế thường hay gặp hai loại P.falciparum và P.vivax gây bệnh; còn loại P.malariae chủ yếu chỉ phát hiện tại tỉnh Khánh Hòa, P.ovale thì hiếm gặp. Nếu xét nghiệm máu cho kết quả dương tính với P.malariae, bệnh nhân cần được điều trị như thế nào?
Theo thống kê của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn, bệnh nhân sốt rét do bị nhiễm ký sinh trùng P.malariae chủ yếu được phát hiện tại tỉnh Khánh Hòa. Năm 2010 có 24 bệnh nhân, năm 2011 có 5 bệnh nhân và 9 tháng đầu năm 2012 có 13 bệnh nhân; các địa phương khác hầu như chưa phát hiện được chủng loại ký sinh trùng gây bệnh này. Riêng tỉnh Đăk Nông chỉ phát hiện được 1 trường hợp duy nhất vào năm 2010. Sự đặc thù về tính chất lưu hành địa phương của chủng loại ký sinh trùng sốt rét P.malariae này tại tỉnh Khánh Hòa đang được các nhà khoa học nghiên cứu.
Sốt rét do nhiễm P.malariae và lưu ý trong điều trị 1
 Điều trị sốt rét tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM.      Ảnh: T. Chương

Cách nhận biết

Trước khi bệnh khởi phát, bệnh nhân phải trải qua thời kỳ ủ bệnh, thời gian này tương ứng với giai đoạn ký sinh trùng sốt rét phát triển ở tế bào gan và chu kỳ phát triển ở hồng cầu. Ký sinh trùng sốt rét P.malariae có thời gian ủ bệnh từ 18 - 35 ngày, trung bình 21 ngày; chúng có thể phát triển chậm trong hồng cầu. Vài ngày trước khi xuất hiện cơn sốt đầu tiên, bệnh nhân thường có một số triệu chứng khởi đầu như mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn... Trong thời gian phát bệnh, bệnh nhân thường bị sốt với đặc điểm cơn sốt cách nhau 2 ngày rất đặc trưng; khoảng cách giữa các cơn sốt có thể thay đổi. Có khi người bệnh bị sốt 2 cơn gọi là sốt đôi hoặc sốt ba, rồi sau đó ngừng một thời gian. P.malariae thường gây nên cơn sốt cách nhau 3 ngày, tương ứng với 72 giờ. Nhìn chung, cơn sốt khá nặng và kéo dài nhưng chu kỳ cơn sốt thưa; bệnh nhân không suy sụp nhiều, ít bị rối loạn trong cơ thể. Để chẩn đoán chính xác sốt rét do P.malariae, cần làm các xét nghiệm lam máu.

Sốt rét do nhiễm P.malariae và lưu ý trong điều trị 2
 Ký sinh trùng sốt rét Plasmodium malariae.

Chữa trị thế nào?

Mặc dù hiện nay, chủng loại P.malariae gây bệnh sốt rét chiếm tỷ lệ thấp trong cơ cấu chủng loại ký sinh trùng, chúng chỉ khu trú đặc thù chủ yếu tại tỉnh Khánh Hòa nhưng loại ký sinh trùng này cũng đã hiện diện và được phát hiện.

Ở nước ta, các nhà nghiên cứu đã xác định có cả 4 chủng loại ký sinh trùng sốt rét gây bệnh nhưng chủ yếu là hai chủng loại P.falciparum và P.vivax. Tùy theo từng vùng, cơ cấu chủng loại ký sinh trùng sốt rét có tỷ lệ khác nhau nhưng nhìn chung, P.falciparum chiếm 70 - 90%; P.vivax chiếm 10 - 30%; P.malariae chiếm 1 - 3%. Riêng chủng loại P.ovale mới được phát hiện bằng kỹ thuật PCR (Polymerase chain reaction) ở một số vùng sốt rét lưu hành nặng.
 
Gần đây, bằng kỹ thuật PCR, các nhà khoa học đã phát hiện được cả 4 chủng loại ký sinh trùng sốt rét ở một số địa phương thuộc vùng sốt rét lưu hành nặng tại nước ta như Khánh Hòa, Bình Phước, Lâm Đồng, Đăk Lăk, Gia Lai...; trong đó, có sự có mặt của P.malariae chiếm tỷ lệ từ 3,2 - 6,3% và P.ovale chiếm tỷ lệ từ 1,3 - 2,8%. Đặc biệt, ghi nhận kết quả xét nghiệm trên cùng một bệnh nhân đã phát hiện có sự nhiễm phối hợp của cả 2 hoặc 3 hay 4 chủng loại ký sinh trùng sốt rét với tỷ lệ từ 24 - 81%. Vấn đề này đã gây khó khăn cho công tác điều trị do nhiễm ký sinh trùng sốt rét phối hợp.

Đối với việc điều trị sốt rét do nhiễm P.malariae, trong hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét được Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định số 4605/QĐ-BYT ngày 24/11/2009 quy định bệnh nhân được điều trị bằng thuốc chloroquine đơn thuần có thể mang lại hiệu quả tốt cho tất cả các đối tượng như trẻ em dưới 3 tuổi, trẻ em từ 3 tuổi trở lên, phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu và phụ nữ có thai trên 3 tháng.

Thuốc chloroquine được Dự án Quốc gia Phòng chống sốt rét cấp miễn phí cho người dân thuộc loại chloroquine phosphate, viên 250mg; trong đó có chứa 150mg base. Liều lượng được tính theo trọng lượng cơ thể với tổng liều 25mg base/kg cân nặng, chia cho 3 ngày điều trị với ngày đầu 10mg base/kg cân nặng; ngày thứ hai 10mg base/kg cân nặng và ngày thứ ba 5mg base/kg cân nặng. Ở những cơ sở y tế không có cân trọng lượng, có thể dùng thuốc bằng số viên thuốc quy định theo nhóm tuổi ghi trong phác đồ điều trị.


Nguồn tin: suckhoedoisong.vn
Tin tức khác

Đặt lịch hẹn tư vấn!

Chuyên gia của chúng tôi sẽ liên hệ trực tiếp với bạn.

  • Nam
    Nữ
Trung tâm kiểm soát bệnh tật
Thiết kế 2024, bản quyền thuộc về Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh
Click to Call
1900866814