Nhân ngày Thế giới phòng chống Sốt rét (25 /4), ngày 24/4, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phối hợp với Viện Sốt rét, Ký sinh trùng và Côn trùng Trung ương (NIMPE) tổ chức Hội thảo Tăng cường Đầu tư để duy trì Thành tựu và hướng tới Loại trừ Sốt rét ở Việt Nam.

Các chuyên gia quốc tế về sốt rét đã ghi nhận rằng số ca sốt rét ở Việt Nam đã giảm mạnh nhờ những nỗ lực thành công của Chính phủ Việt Nam trong những thập kỷ qua. Để duy trì những thành tựu này và vượt qua những thách thức mới trong việc loại trừ sốt rét, chằng hạn như sự xuất hiện của sốt rét kháng thuốc ở Việt Nam, Chính phủ và các đối tác quốc tế cần khẳng định lại cam kết của mình để loại trừ sốt rét.

Với hơn 40 tỉnh không có sốt rét, Việt Nam đã đạt được tất cả các mục tiêu đề ra trong Chiến lược Quốc gia về Phòng, chống sốt rét giai đoạn 2011-2020. Năm 2016, Việt Nam nằm trong số 44 quốc gia có ít hơn 10.000 ca sốt rét mỗi năm. Việt Nam đã thay đổi cách tiếp cận từ kiểm soát sốt rét sang loại trừ sốt rét, với mục tiêu loại trừ sốt rét vào năm 2030.

Tiến sĩ Kidong Park, trưởng Đại diện của WHO tại Việt Nam cho biết: “Việt Nam đã có những thành công lớn trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét trong thập kỷ vừa qua. Loại trừ sốt rét vào năm 2030 là một mục tiêu mà Việt Nam có thể đạt được, chỉ cần có sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và các đối tác để huy động các nguồn lực và xác định các biện pháp mới để loại trừ sốt rét”.

PGS TS Trần Thanh Dương, Giám đốc NIMPE phát biểu: "Chúng tôi đánh giá cao các khuyến nghị của các chuyên gia quốc tế về sốt rét như đã đề cập trong Báo cáo đánh giá Chương trình Sốt rét Quốc gia - Việt Nam 2018. Các khuyến nghị này sẽ giúp công bố các chính sách của chúng tôi và hỗ trợ chúng tôi trong việc loại trừ bệnh sốt rét ở Việt Nam”.

Sốt rét đã được kiểm soát, nhưng không phải ai cũng được hưởng lợi

Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh sốt rét và tử vong đã giảm trên toàn quốc, gánh nặng sốt rét vẫn còn ảnh hưởng đến một số khu vực và các nhóm dân cư nhất định ở các mức độ khác nhau. Đặc biệt, lây truyền sốt rét chủ yếu tập trung ở những khu vực đồi, rừng ở các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và phía Nam. Trong số này, Bình Phước là tỉnh bị ảnh hưởng nặng nhất trong cả nước với 1.352/4.548 ca sốt rét trong năm 2017. Điều này là do sự gia tăng lao động nhập cư là những người ít có tiếp cận với các cơ sở y tế, cũng như tỉ lệ kháng thuốc sốt rét cao trong khu vực.

Bên cạnh dân di cư tạm thời và lao động thời vụ, các nhóm khác có nguy cơ cao nhất mắc bệnh sốt rét bao gồm cư dân sống trong rừng và bìa rừng (thường là các nhóm dân tộc thiểu số) và những người mới định cư ở rừng.

Sốt rét đa kháng thuốc - mối lo ngại ngày càng tăng

Thuốc chống sốt rét hiệu quả nhất hiện có là artemisinin. Tuy nhiên, kháng artemisinin, lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2008 ở tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng, là mối lo ngại ngày càng tăng đối với các nước trong khu vực bao gồm Campuchia, một số vùng của Trung Quốc, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam. Chiến lược loại trừ sốt rét ở Tiểu vùng sông Mekong mở rộng giai đoạn 2015-2030 đưa ra hướng dẫn loại trừ sốt rét đa kháng thuốc trong khu vực.

Tại Việt Nam, kể từ năm 2008, WHO đã hợp tác với NIMPE và các Viện Sốt rét, Ký sinh trùng và Côn trùng khu vực tại Quy Nhơn và Thành phố Hồ Chí Minh để theo dõi tình trạng kháng thuốc sốt rét và ngăn chặn kháng thuốc lây lan bằng các biện pháp can thiệp dựa trên bằng chứng, bao gồm sự phân phối rộng rãi các tấm màn tẩm hóa chất diệt và chống muỗi có tác dụng lâu dài, một biện pháp đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc kiểm soát bệnh sốt rét và đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm sự lây lan của sốt rét.