Những trường hợp không có biểu hiện lâm sàng mà chỉ có thay đổi sinh học với bằng chứng phản ứng dương tính với Tuberculin thì được gọi là nhiễm lao hay lao sơ nhiễm tiềm tàng.

Theo thống kê, trong số 100 người nhiễm lao, khoảng mười người sẽ trở thành bệnh nhân lao. Ở Việt Nam, lao sơ nhiễm thường xảy ra ở trẻ nhỏ và đa số trường hợp chỉ thể hiện bằng triệu chứng không đặc hiệu, có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh khác như: ho, sốt, đổ mồ hôi trộm, chậm lớn, biếng ăn, sụt cân…

Những nẻo đường lây bệnh

Vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể gây tổn thương sơ nhiễm bằng ba con đường: Hô hấp: do hít phải các giọt nước bọt chứa vi khuẩn lao mà người bị lao phổi ho khạc ra.

Tiêu hoá: lây nhiễm do uống phải sữa tươi của bò bị lao vú chưa tiệt trùng hoặc tiệt trùng không đúng cách, hay nuốt phải vi khuẩn lao lẫn trong thức ăn, đồ uống khác. Thể đặc biệt là lao sơ nhiễm bẩm sinh, do thai nhi nuốt phải nước ối hoặc dịch âm đạo có vi khuẩn lao từ người mẹ bị lao nội mạc tử cung hoặc lao âm đạo.

Da - niêm mạc: lây nhiễm theo đường này hiếm gặp hơn, vi khuẩn lao có thể xâm nhập những vùng da sây sát, chảy máu hoặc những vùng niêm mạc mắt, họng... bị tổn thương.
Vi khuẩn lao gây tổn thương sơ nhiễm ở nơi xâm nhập: phế nang phổi, niêm mạc ruột, mắt, họng... hoặc hình thành ổ loét sơ nhiễm, sau đó theo đường bạch huyết lan vào các hạch khu vực, phát triển ở đây tạo thành phức hợp sơ nhiễm.

Dấu hiệu mắc bệnh

Tuổi càng nhỏ nguy cơ mắc lao sơ nhiễm càng cao, nhất là trẻ nhỏ chưa tiêm ngừa hoặc trẻ suy dinh dưỡng, còi xương hay nhiễm khuẩn khác. Tuổi thông thường mắc bệnh lao sơ nhiễm là 1 - 5 tuổi. Ở các nước phát triển, bệnh lao không đáng kể, nguồn lây ít, tuổi mắc bệnh cao hơn: 8 - 12 tuổi. Sự tiếp xúc gần gũi với nguồn lây trong gia đình, đặc biệt là người trực tiếp chăm sóc trẻ như người mẹ, người giúp việc bị lao khiến trẻ dễ bị lao sơ nhiễm.

Đa số bệnh nhân lao sơ nhiễm có triệu chứng âm thầm như sốt nhẹ về chiều, mệt mỏi, chán ăn, sút cân, đổ mồ hôi lúc ngủ dù trời lạnh. Những thể nặng có sốt dao động, thân nhiệt thay đổi trên dưới 380C và nhiều biểu hiện toàn thân hơn. Triệu chứng hô hấp: ho dai dẳng, có thể lúc đầu ho khan sau đó ho đàm, hoặc ho ra chất như bã đậu. Khi hạch lớn có thể gây chèn ép: bệnh nhân khò khè khó thở. Ngoài ra lao sơ nhiễm còn biểu hiện nơi khác như đau bụng, tiêu chảy kéo dài, có hạch trong ổ bụng...

Nếu điều trị không kịp thời, lao sơ nhiễm phổi gây biến chứng xẹp phổi, lao phế quản, lao phổi, lao kê phổi, lao xương, lao màng phổi…

Phòng bệnh không chỉ chích ngừa

Tiêm vắcxin BCG cho trẻ sơ sinh là biện pháp tốt ngăn chặn lao sơ nhiễm, nhất là ở các nước bệnh lao còn nhiều như Việt Nam. Ở trẻ đã tiêm ngừa, nếu vi khuẩn lao xâm nhập cũng chỉ gây sơ nhiễm nhẹ, ít có biến chứng nguy hiểm như lao màng não hay lao kê... Tuy nhiên, trẻ đã tiêm ngừa tiếp xúc gần gũi với nguồn lây mạnh vẫn có khả năng lây bệnh. Hiệu quả bảo vệ của BCG khoảng 80%.

Ngoài ra, điều kiện sống của trẻ phải vệ sinh, thông thoáng. Cho trẻ tiếp xúc với thiên nhiên, khí trời tự nhiên càng nhiều càng tốt. Những người gần gũi với trẻ nên được kiểm tra sức khoẻ. Khi cho trẻ uống sữa tươi, phải nấu kỹ hoặc dùng sản phẩm tiệt trùng bảo đảm. Phòng chống các bệnh khác như suy dinh dưỡng, còi xương, nhiễm khuẩn, nhiễm virút... Ăn uống đầy đủ chất, trẻ nhỏ nên bú sữa mẹ sớm sau sinh đến 1 - 2 tuổi và ăn dặm đúng cách. Chích ngừa đầy đủ bệnh lao sau sinh và những bệnh khác.